Multilingual Illustrated DVD [Tutorial]
The Biology of Prenatal Development
BIOLOGIJA PRENATALNOG RAZVOJA
Bosanski [Bosnian]
Download English PDF Download Spanish PDF Download French PDF What is PDF?
Table of Contents
- THE EMBRYONIC PERIOD (THE FIRST 8 WEEKS)
-
- EMBRYONIC DEVELOPMENT: THE FIRST 4 WEEKS
-
- Chapter 3 – Fertilization
- Chapter 4 – DNA, Cell Division, and Early Pregnancy Factor (EPF)
- Chapter 5 – Early Stages (Morula and Blastocyst) and Stem Cells
- Chapter 6 – 1 to 1 1/2 Weeks: Implantation and Human Chorionic Gonadotropin (hCG)
- Chapter 7 – The Placenta and Umbilical Cord
- Chapter 8 – Nutrition and Protection
- Chapter 9 – 2 to 4 Weeks: Germ Layers and Organ Formation
- Chapter 10 – 3 to 4 Weeks: The Folding of the Embryo
- EMBRYONIC DEVELOPMENT: 4 TO 6 WEEKS
-
- Chapter 11 – 4 Weeks: Amniotic Fluid
- Chapter 12 – The Heart in Action
- Chapter 13 – Brain Growth
- Chapter 14 – Limb Buds and Skin
- Chapter 15 – 5 Weeks: Cerebral Hemispheres
- Chapter 16 – Major Airways
- Chapter 17 – Liver and Kidneys
- Chapter 18 – Yolk Sac and Germ Cells
- Chapter 19 – Hand Plates and Cartilage
- EMBRYONIC DEVELOPMENT: 6 TO 8 WEEKS
-
- Chapter 20 – 6 Weeks: Motion and Sensation
- Chapter 21 – The External Ear and Blood Cell Formation
- Chapter 22 – The Diaphragm and Intestines
- Chapter 23 – Hand Plates and Brainwaves
- Chapter 24 – Nipple Formation
- Chapter 25 – Limb Development
- Chapter 26 – 7 Weeks: Hiccups and Startle Response
- Chapter 27 – The Maturing Heart
- Chapter 28 – Ovaries and Eyes
- Chapter 29 – Fingers and Toes
- THE 8-WEEK EMBRYO
- THE FETAL PERIOD (8 WEEKS THROUGH BIRTH)
-
- Chapter 37 – 9 Weeks: Swallows, Sighs, and Stretches
- Chapter 38 – 10 Weeks: Rolls Eyes and Yawns, Fingernails & Fingerprints
- Chapter 39 – 11 Weeks: Absorbs Glucose and Water
- Chapter 40 – 3 to 4 Months (12 to 16 Weeks): Taste Buds, Jaw Motion, Rooting Reflex, Quickening
- Chapter 41 – 4 to 5 Months (16 to 20 Weeks): Stress Response, Vernix Caseosa, Circadian Rhythms
- Chapter 42 – 5 to 6 Months (20 to 24 Weeks): Responds to Sound; Hair and Skin; Age of Viability
- Chapter 43 – 6 to 7 Months (24 to 28 Weeks): Blink-Startle; Pupils Respond to Light; Smell and Taste
- Chapter 44 – 7 to 8 Months (28 to 32 Weeks): Sound Discrimination, Behavioral States
- Chapter 45 – 8 to 9 Months (32 to 36 Weeks): Alveoli Formation, Firm Grasp, Taste Preferences
- Chapter 46 – 9 Months to Birth (36 Weeks through Birth)
The Fetal Period (8 Weeks through Birth)
Chapter 37 9 Weeks: Swallows, Sighs, and Stretches
Od sada, fetalni period se
nastavlja sve do rođenja.
Do 9 sedmica počinje sisanje palca i
fetus počinje gutati
amnionsku tekućinu.
Fetus također već može
rukom uhvatiti predmet
micati glavu naprijed i nazad,
otvoriti odnosno zatvoriti usta,
pokrenuti jezik, uzdisati, te se protezati.
Živčani receptori na licu, na dlanovima i na donjim dijelovima stopala mogu osjetiti blagi dodir.
"Reagujući na blagi dodir po tabanima," fetus će priviti noge i saviti koljena a ponekad i mrdati nožnim prstima.
Živčani receptori na licu, na dlanovima i na donjim dijelovima stopala mogu osjetiti blagi dodir.
"Reagujući na blagi dodir po tabanima," fetus će priviti noge i saviti koljena a ponekad i mrdati nožnim prstima.
Kapci su sada potpuno zatvoreni.
U grlu, pojava glasnih ligamenata
najavljuje početak razvoja glasnih žica.
Ženski fetus ima maternicu
i nezrele reproduktivne
stanice zvane oogonije se
repliciraju u jajnicima.
Vanjski spolni organi počinju se definisati kao muški odnosno ženski.
Vanjski spolni organi počinju se definisati kao muški odnosno ženski.
Chapter 38 10 Weeks: Rolls Eyes and Yawns, Fingernails & Fingerprints
Zbog nevjerovatno brzog rasta
između 9 i 10 sedmica,
težina tijela se uvećava za više od 75%.
Do 10 sedmica, stimulacija
gornjeg očnog kapka
dovodi do okretanja oka prema dole.
Fetus zijeva i često otvara odnosno zatvara usta.
Fetus zijeva i često otvara odnosno zatvara usta.
Većina fetusa sise desni palac.
Dijelovi crijeva povezani sa pupčanom vrpcom se vraćaju u trbušnu šupljinu.
Dijelovi crijeva povezani sa pupčanom vrpcom se vraćaju u trbušnu šupljinu.
Osifikacija se nastavlja u većini kostiju.
Nokti na prstima ruku i na nožnim
prstima počinju se razvijati.
Jedinstveni otisci prstiju se
pojavljuju 10 sedmica nakon začeća.
Po tim mustrama moguće je
identifikovati osobu do kraja života.
Chapter 39 11 Weeks: Absorbs Glucose and Water
Do 11 sedmica
nos i usne su kompletno formirane.
Kao i izgled svakog drugog djela tijela,
tako će se i njihov izgled
promijeniti na svakoj etapi
života ovog ljudskog bića.
Crijeva počinju absorbovati
glukozu i vodu
koju fetus guta.
Iako je spol već pri oplodnji
određen,
vanjski spolni organi se sada mogu
razaznati kao
muški ili ženski.
Chapter 40 3 to 4 Months (12 to 16 Weeks): Taste Buds, Jaw Motion, Rooting Reflex, Quickening
Između 11 i 12 sedmica
težina fetusa poraste za skoro 60%.
Dvanaesti sedmica označava kraj prve trećine - ili prvog trisemestra - trudnoće.
Dvanaesti sedmica označava kraj prve trećine - ili prvog trisemestra - trudnoće.
Različiti receptori za ukus sada
pokrivaju unutrašnjost usta.
Do rođenja, ti će receptori ostati još
samo na jeziku i na gornjem djelu usta.
Utroba se počinje pokretati
već sa 12 sedmica
i to traje oko 6 sedmica.
Stolica koju fetus odnosno debelo crijevo novorođenčeta po prvi put izbaci, zove se mekonij. Sastoji se od probavnih enzima, proteina i odumrlih stanica izbačenih od digestivnog trakta.
Stolica koju fetus odnosno debelo crijevo novorođenčeta po prvi put izbaci, zove se mekonij. Sastoji se od probavnih enzima, proteina i odumrlih stanica izbačenih od digestivnog trakta.
Do 12 sedmica,
dužina gornjih udova
je skoro dostigla konačnu
proporciju naspram veličine tijela.
Donjim udovima je
potrebno više vremena
da dostignu svoje krajnje proporcije.
Osim leđa i vrha glave,
cijelo ostalo tijelo fetusa
sada reaguje na blagi dodir.
Po prvi put dolazi
do razlika u razvoju
prouzrokovanih spolom.
Tako, na primjer,
ženski fetusi pokreću vilicu
češće nego muški.
U suprotnosti od pokreta odmicanja
glave koji smo vidjeli ranije,
reakcija na stimulaciju
u predjelu usta je sada
okretanje prema stimulusu
i otvaranje usta.
Ova reakcija se zove "osnovni refleks"
i zadržava se i poslije rođenja,
da bi novorođenčetu pomogla
da nađe majčinu dojku
u periodu dojenja.
Lice nastavlja sazrijevati
a zalihe masnog tkiva počinju
ispunjavati obraze,
a također počinje i razvoj zuba.
Do 15 sedmica, matične stanice
za stvaranje krvi stižu u
koštanu srž i tamo se množe.
Ovdje će nastati najveći
broj krvnih stanica.
Mada se embrion počinje
micati već sa 6 sedmica,
trudnica pokrete fetusa osjeća tek
između 14 i 18 sedmice.
Ovaj događaj se obično
naziva "oživljavanje".
Chapter 41 4 to 5 Months (16 to 20 Weeks): Stress Response, Vernix Caseosa, Circadian Rhythms
Do 16 sedmica, ubod
iglicom u trbuh fetusa
izaziva hormonalnu stresnu reakciju
u sklopu koje dolazi
do izbacivanja noradrenalina,
odnosno norepinefrina u krvotok.
U okviru disajnog sistema
bronhijalno stablo je
skoro potpuno razvijeno.
Zaštitna bijela supstanca,
zvana verniks kaseosa,
sada prekriva fetus.
Verniks štiti kožu
od nadražujućih efekata
amnionske tekućine.
Od 19 sedmica, pokreti fetusa,
disajne aktivnosti,
i puls srca fetusa počinju
pratiti dnevne cikluse
zvane cirkadiani ritam.
Chapter 42 5 to 6 Months (20 to 24 Weeks): Responds to Sound; Hair and Skin; Age of Viability
Do 20 sedmica kohlea,
koja predstavlja organ sluha,
dostiže veličinu kohlee odrasle osobe
u sklopu već potpuno razvijenog
unutrašnjeg uha.
Od sada fetus reaguje
na sve veći broj
zvukova.
Na glavi počinje rasti kosa.
Razvijeni su svi slojevi i sve strukture kože uključujući i folikule dlake i žlijezde.
Razvijeni su svi slojevi i sve strukture kože uključujući i folikule dlake i žlijezde.
21 do 22 sedmica nakon oplodnje,
pluća su već donekle
osposobljena da udišu zrak.
Ovo se smatra dobom
životne sposobnosti
jer preživljavanje izvan majčine utrobe
postaje moguće za neke fetuse.
Chapter 43 6 to 7 Months (24 to 28 Weeks): Blink-Startle; Pupils Respond to Light; Smell and Taste
Do 24 sedmice se kapci ponovo otvaraju
i fetus na nadražaje
reaguje žmirkanjem.
Ta reakcija na iznenadne,
glasne zvukove
je tipično prije razvijena
kod ženskih fetusa.
Brojni naučnici tvrde
da izlaganje glasnoj buci
može negativno uticati
na zdravlje fetusa.
Neposredne posljedice su
između ostalog ubrzan rad srca,
ekscesivni gutajni pokreti fetusa
kao i iznenadne promjene u ponašanju.
Jedna od mogućih dugoročnih
posljedica je gubitak sluha.
Disajni ritam fetusa
može porasti čak i do
44 ciklusa udisaja i izdisaja u minuti.
Za vrijeme trećeg
tromjesečja trudnoće,
vrlo brz rast mozga
iziskuje više od 50%
cjelokupne utrošene energije fetusa.
Težina mozga se uvećava
za 400 do 500%.
Do 26 sedmica oči proizvode suze.
Već u 27 sedmica, zjenice reaguju na svjetlost. Ta reakcija reguliše količinu svjetlosti propuštene do mrežnjače sve do kraja života.
Već u 27 sedmica, zjenice reaguju na svjetlost. Ta reakcija reguliše količinu svjetlosti propuštene do mrežnjače sve do kraja života.
Sve komponente neophodne
za funkcionisanje čula
mirisa sada već rade.
Istraživanja na prijevremeno
rođenim bebama pokazuju
sposobnost primjećivanja mirisa
već 26 sedmica nakon oplodnje.
Kada se u plodovu vodu ubaci slatka supstanca fetus počinje češće da guta. Za razliku od toga, gutanje postaje rjeđe kada se ubaci gorka supstanca. Često je ova reakcija popraćena i grimasama lica.
Kada se u plodovu vodu ubaci slatka supstanca fetus počinje češće da guta. Za razliku od toga, gutanje postaje rjeđe kada se ubaci gorka supstanca. Često je ova reakcija popraćena i grimasama lica.
Serijama pokreta nogu
sličnim koračanju,
odnosno hodanju, fetus se prevrće.
Fetus izgleda sve manje naboran
i iza kože se stvaraju
dodatne zalihe masnog tkiva.
Masnoća igra vrlo važnu ulogu
pri održavanju tjelesne temperature
te skladištenju energije nakon rođenja.
Chapter 44 7 to 8 Months (28 to 32 Weeks): Sound Discrimination, Behavioral States
Do 28 sedmica fetus je
u stanju razlikovati
između visokih i niskih zvukova.
Do 30 sedmica,
disanje postaje učestalije
te fetus u prosjeku diše
30 do 40% od ukupnog vremena.
U zadnja 4 mjeseca trudnoće
fetus pokazuje periode
koordinirane aktivnosti
uz povremene periode odmaranja.
Takvi oblici ponašanja
reflektiraju sve veću kompleksnost
centralnog nervnog sistema.
Chapter 45 8 to 9 Months (32 to 36 Weeks): Alveoli Formation, Firm Grasp, Taste Preferences
Otprilike do 32 sedmice,
prave alveole,
tj. zračne vrećice,
počinju se razvijati u plućima.
One će se nastaviti razvijati
sve do osme godine života.
Do 35 sedmica fetus je u stanju
da rukom čvrsto grabi.
Izloženost fetusa
različitim supstancama
po svemu sudeći utječe
na postnatalni ukus.
Tako, na primjer fetusi čije
su majke konzumirale anis,
supstancu koja lakricu daje ukus,
poslije rođenja vole okus anisa.
Novorođenčad koja kao fetus tomu
nije bila izložena, ne voli anis.
Chapter 46 9 Months to Birth (36 Weeks through Birth)
Fetus inicira trudove
oslobađanjem velike količine
hormona zvanog estrogen
čime i počinje preobražaj
fetusa u novorođenče.
Za trudove su karakteristične snažne kontrakcije maternice koje vode do poroda djeteta.
Za trudove su karakteristične snažne kontrakcije maternice koje vode do poroda djeteta.
Od začeća pa do porođaja i dalje,
ljudski razvoj je dinamičan,
stalan i kompleksan.
Nova otkrića u vezi sa ovim
fascinirajućim procesom
u sve većoj mjeri pokazuju koliko
je uticaj razvoja kao fetus
bitan za zdravlje sve do kraja života.
Što bolje poznajemo i razumijemo rani period ljudskog razvoja, to je savršenija naša sposobnost da poboljšamo zdravlje -
Što bolje poznajemo i razumijemo rani period ljudskog razvoja, to je savršenija naša sposobnost da poboljšamo zdravlje -