Multilingual Illustrated DVD [Tutorial]
The Biology of Prenatal Development
Пренаталдык өнүгүүнүн биологиясы.
Кыргыз [Kyrgyz]
Download English PDF Download Spanish PDF Download French PDF What is PDF?
Table of Contents
- THE EMBRYONIC PERIOD (THE FIRST 8 WEEKS)
-
- EMBRYONIC DEVELOPMENT: THE FIRST 4 WEEKS
-
- Chapter 3 – Fertilization
- Chapter 4 – DNA, Cell Division, and Early Pregnancy Factor (EPF)
- Chapter 5 – Early Stages (Morula and Blastocyst) and Stem Cells
- Chapter 6 – 1 to 1 1/2 Weeks: Implantation and Human Chorionic Gonadotropin (hCG)
- Chapter 7 – The Placenta and Umbilical Cord
- Chapter 8 – Nutrition and Protection
- Chapter 9 – 2 to 4 Weeks: Germ Layers and Organ Formation
- Chapter 10 – 3 to 4 Weeks: The Folding of the Embryo
- EMBRYONIC DEVELOPMENT: 4 TO 6 WEEKS
-
- Chapter 11 – 4 Weeks: Amniotic Fluid
- Chapter 12 – The Heart in Action
- Chapter 13 – Brain Growth
- Chapter 14 – Limb Buds and Skin
- Chapter 15 – 5 Weeks: Cerebral Hemispheres
- Chapter 16 – Major Airways
- Chapter 17 – Liver and Kidneys
- Chapter 18 – Yolk Sac and Germ Cells
- Chapter 19 – Hand Plates and Cartilage
- EMBRYONIC DEVELOPMENT: 6 TO 8 WEEKS
-
- Chapter 20 – 6 Weeks: Motion and Sensation
- Chapter 21 – The External Ear and Blood Cell Formation
- Chapter 22 – The Diaphragm and Intestines
- Chapter 23 – Hand Plates and Brainwaves
- Chapter 24 – Nipple Formation
- Chapter 25 – Limb Development
- Chapter 26 – 7 Weeks: Hiccups and Startle Response
- Chapter 27 – The Maturing Heart
- Chapter 28 – Ovaries and Eyes
- Chapter 29 – Fingers and Toes
- THE 8-WEEK EMBRYO
- THE FETAL PERIOD (8 WEEKS THROUGH BIRTH)
-
- Chapter 37 – 9 Weeks: Swallows, Sighs, and Stretches
- Chapter 38 – 10 Weeks: Rolls Eyes and Yawns, Fingernails & Fingerprints
- Chapter 39 – 11 Weeks: Absorbs Glucose and Water
- Chapter 40 – 3 to 4 Months (12 to 16 Weeks): Taste Buds, Jaw Motion, Rooting Reflex, Quickening
- Chapter 41 – 4 to 5 Months (16 to 20 Weeks): Stress Response, Vernix Caseosa, Circadian Rhythms
- Chapter 42 – 5 to 6 Months (20 to 24 Weeks): Responds to Sound; Hair and Skin; Age of Viability
- Chapter 43 – 6 to 7 Months (24 to 28 Weeks): Blink-Startle; Pupils Respond to Light; Smell and Taste
- Chapter 44 – 7 to 8 Months (28 to 32 Weeks): Sound Discrimination, Behavioral States
- Chapter 45 – 8 to 9 Months (32 to 36 Weeks): Alveoli Formation, Firm Grasp, Taste Preferences
- Chapter 46 – 9 Months to Birth (36 Weeks through Birth)
The Fetal Period (8 Weeks through Birth)
Chapter 37 9 Weeks: Swallows, Sighs, and Stretches
түйүлдүк учуру төрөлгөнгө
чейин уланат.
9 җумага түйүлдүк
бармак сорууну
җана өзүн курчап турган
суюктукту җутууну баштайт.
Ошондой эле ал нерселерди
кармап,
башын алдыга
артка буруп,
оозун ачып җабып, тилин кыймылдатып,
үшкүрүп җана чоюла баштайт.
Бетинин нервдик кабыл алуулары, колунун алаканын, бутунун таманы җеңил тийүүлөрдү сезе баштайт.
Эгерде анын бутунун таманына тийе турган болсок анда ал тизесин җана бутунун учун бүгө баштайт.
Бетинин нервдик кабыл алуулары, колунун алаканын, бутунун таманы җеңил тийүүлөрдү сезе баштайт.
Эгерде анын бутунун таманына тийе турган болсок анда ал тизесин җана бутунун учун бүгө баштайт.
Кабактары толугу
менен җабык.
Кекиртекте үн байланыштары пайда
боло баштайт,
бул үн байланыштарынын
өнүгүүсүнүн белгилери.
Аял түйүлдүктүн
җатыны билинип
җана оогония деп аталуучу
җетиле элек көбөйүү клеткалары
җумурткасында
орун алат.
Сырткы җыныстык органдары эркек җе аял болу түйүлдүктө айырмалана баштайт.
Сырткы җыныстык органдары эркек җе аял болу түйүлдүктө айырмалана баштайт.
Chapter 38 10 Weeks: Rolls Eyes and Yawns, Fingernails & Fingerprints
9 җана 10 җумалардын ортосунда
өтө тездик менен
өсүп җаткан түйүлдүктүн
салмагы 75% ке көбөйөт.
10 җумага үстүнкү кабагы
өнүккөндүктөн
бул көзүнүн асты җака
карашына алып келет.
Түйүлдүк эстеп җана тез тез оозун ачып җабып турат.
Түйүлдүк эстеп җана тез тез оозун ачып җабып турат.
Кээ бир түйүлдүктөр оң колунун
бармагын сорушат.
Ичегинин җана киндиктин бөлүктөрү ич көңдөйүнө кайра кошулат.
Ичегинин җана киндиктин бөлүктөрү ич көңдөйүнө кайра кошулат.
Көптөгөн сөөктөрдүн
түзүлүүсү башталат.
Колунун җана бутунун тырмактары
өнүгө баштайт.
Уруктануу болгондон кийинки 10чу
җумада манҗалардын изи байкалат.
Бул сызыктар адамды аныктоо үчүн өмүр
өткөнчө колдонулса болот.
Chapter 39 11 Weeks: Absorbs Glucose and Water
11чи җумада
мурду җана ээриндери толугу менен
калыптанып бүтөт.
Баардык эле дененин бөлүктөрү
сыяктуу эле өмүр өткүчөктү
алардын түзүлүшү өзгөрүп турат.
Түйүлдүк җуткан
глюкозаны җана сууну
анын ичегиси сиңире баштайт.
Уруктануу болгондон кийин
җынысын аныктоо мүмкүн болсо дагы,
бирок түйүлдүктүн сырткы
җыныстык органдары
тагыраак байкалып калгандыктан
кыз җе бала болорун билүү оңойураак.
Chapter 40 3 to 4 Months (12 to 16 Weeks): Taste Buds, Jaw Motion, Rooting Reflex, Quickening
11чи җана 12чи җумада
түйүлдүктүн салмагы
60 % чоңойот.
12чи җума кош бойлуулуктун үчтөн биринчи убактысы аяктаганын билдирет.
12чи җума кош бойлуулуктун үчтөн биринчи убактысы аяктаганын билдирет.
Түйүлдүктүн даам татуу сезимдери
түзүлө баштайт.
Төрөлгөндө даам
татуусу тилинин
җана оозунун үстүндө гана
болот.
Ичегисинин кыймылдаганы
12чи җумада башталат
җана 6 җумага созулат.
Биринчи җолу түйүлдүктөн мекониум деп аталган җоон ичегиден заттар чыгат. Ал заттарга ашказандан чыккан зили, протейиндер җана өлүк клеткалар кирет.
Биринчи җолу түйүлдүктөн мекониум деп аталган җоон ичегиден заттар чыгат. Ал заттарга ашказандан чыккан зили, протейиндер җана өлүк клеткалар кирет.
12чи җумада
колдору
денеге тишелүү болгон
узундукка җетет.
Ал эми буттарынын җетилүүсүнө
көбүрөөк убакыт
талап кылынат.
Түйүлдүктүн җонунан, башынын үстүнөн,
денесинин башка җактары
җеңил тийүүгө җооп бере баштайт.
Кыз җана эркек баланын өнүгүүсүнүн
айырмачылыктары
биринчи убакыттардан эле байкалат.
Мисалга кыз балдар
эркек балдарга караганда
ооздорун көбүрөөк кыймылдатып
турушат.
Мындай көрүнүш
мурун эле байкалган,
мисалга оозу тарапка тийгенде
ал тийген җакты көздөй кыймылдап
җана оозун ачат.
Бул сыяктуу җооп берүү негизги
рефлекс деп аталат
җана кийинчерээк төрөлгөндөн кийин
энесинин эмчегин
эмүүдө җардам берет.
Җаактары майга толтурула
баштагандыктан бет түзүлүшүнүн
җетилүүсү улантыла берет
җана тиштеринин өнүгүүсү башталат.
Кан пайда кылуучу клеткалар, 15чи
җумада җүлүндүн ичинде пайда болуп,
ал җерде көбөйөт.
Негизги кан клеткаларынын түзүлүшү
ошол җерден башталат.
Түйүлдүктүн кыймылдашы негизинен
6чы җумада эле башталса да,
кош бойлуу аял түйүлдүктүн
кыймылын
14чү 18 чи җума аралыгында сезет.
Адатта бул учур
ойгонуу деп аталат.
Chapter 41 4 to 5 Months (16 to 20 Weeks): Stress Response, Vernix Caseosa, Circadian Rhythms
Кош бойлуулуктун 16чы җумасында
түйүлдүккө
текшерүү җүргүзүштү, анда түйүлдүктүн
ич көңдөйүнө ийне сайып көргөндө,
неадреналин
җана неепинефирин
гормон заттарын
канга стресс җообу катары
бөлүп чыгарылды.
Чоңдор да, җаңы
төрөлгөн бала да
мындай процедураларга бирдей
җооп беришет.
Дем алуу системасында
кекиртек бутактары толугу менен
түзүлүп бүтөт.
Верникс казоза
деп аталуучу ак зат
түйүлдүктү каптап калат.
Бул зат анын терисин
суютуктун терс таасирлеринен
сактап турат.
19чу җумадан баштап түйүлдүктүн
кыймылы, дем алуу активдүүлүгү,
җана җүрөктүн согушу циркадиан
ритми деп аталган
күндөлүк циклге кире баштайт.
Chapter 42 5 to 6 Months (20 to 24 Weeks): Responds to Sound; Hair and Skin; Age of Viability
20 җумага кохлеа
деп аталуучу угуу органы
өзүнүн толук абалына җетип,
ички кулак көңдөйүндө
толугу менен өнүгүп бүтөт.
Ушул учурдан баштап
түйүлдүк
уккан үндөргө җооп бере баштайт.
Маңдай чачтары өсө баштайт.
Теринин кабаттары җана түзүлүштөрү калыптанып бүткөн, җада калса чачтарынын түбү җана баардык бездер да.
Теринин кабаттары җана түзүлүштөрү калыптанып бүткөн, җада калса чачтарынын түбү җана баардык бездер да.
Уруктануунун 21 җана
22 җумасынан кийин
өпкөлөрү дем алуу җөнөмдүлүүгүнө
җетишет.
Бул түйүлдүктөрдүн җетилип
калганынан
кээ бир түйүлдүктөргө эненин җатынынан
сырткары җашоого
мүмкүн болуп
калат.
Медицинанын көп җылдардагы
өнүгүүсү
өз убактысынан эрте
туулган балдардын
өмүрүн сактап калууга җөндөмдүү.
Chapter 43 6 to 7 Months (24 to 28 Weeks): Blink-Startle; Pupils Respond to Light; Smell and Taste
24 җумага
көзүнүн кабактары ачылып
аны ирмей баштайт.
Бул сыяктуу мамиле кыз түйүлдүктөрдө
катуу җе капысынан болгон үнгө
җооп берүү эртерээк
байкалат.
Кээ бир изилдөөчүлөр мындай
капысынан җе катуу чыккан үндөр
түйүлдүктүн ден соолугуна терс
таасирин тийгизип коерун айтышкан.
Мындай терс көрүнүштөрдүн таасири ,
җүрөктүн согушунун
тездеши,
суюктукту көбүрөөк җутуп коюушу,
абалынын өзгөрүшү менен белгиленет.
Көп убакытка созулган терс таасирлер,
мисалга, катуу үн дүлөйлүкө алып келет.
Түйүлдүктүн дем алуусунун
тездиги
минутасына 40 ичке дем тартуу,
дем чыгаруу циклине барабар болот.
Кош бойлуулуктун
үчүнчү триместринде
тездик менен өсүп җаткан мээ
түйүлдүк алган энергиянын 50% тен
ашыгын иштетет.
Мээнин салмагы 400дөн
500% ке чейин җогорулайт.
26 җумага көздөрү җаш бөлүп
чыгара баштайт.
27 җумага каректери җарыка җооп бере баштайт. Өмүр өткүчөктү калган мындай реакция көздүн карегине җеткен җарыктын санын башкарып турат
27 җумага каректери җарыка җооп бере баштайт. Өмүр өткүчөктү калган мындай реакция көздүн карегине җеткен җарыктын санын башкарып турат
Җыт сезүүгө керектелген
бардык органдар
иштей баштайт.
Уруктануудан 26 җума өткөндөн кийин,
изилдөөлөр боюнча
эрте төрөлгөн балдар
җыттарды айырмалай
ала турганын аныкташкан.
Тондун ичине таттуу затты куюшканда түйүлдүктүн көбүрөөк суйуктукту җутуп җатканын байкашкан. Тескерисинче, ачуу зат куюлганда түйүлдүк азыраак суюктук җута баштаган. Түйүлдүктүн даам сезгени анын бетинин тырыштырганы менен коштолот.
Тондун ичине таттуу затты куюшканда түйүлдүктүн көбүрөөк суйуктукту җутуп җатканын байкашкан. Тескерисинче, ачуу зат куюлганда түйүлдүк азыраак суюктук җута баштаган. Түйүлдүктүн даам сезгени анын бетинин тырыштырганы менен коштолот.
Түйүлдүк бир нече
басканга окшош
аракеттерди җасап, тыбырчылайт
Кошумча майлар теринин астында
җайланыша баштагандыктан,
түйүлдүктүн тырыштары
җоголо баштайт.
Май дененин температурасын
бирдей кармап турганга
җана төрөлгөндөн кийинки
җашоого энергия топтойт.
Chapter 44 7 to 8 Months (28 to 32 Weeks): Sound Discrimination, Behavioral States
Кош бойлуулуктун
28чи җумасында
түйүлдүк җогорку җана төмөнкү тондогу
үндөрдү айырмалай баштайт.
30чу җумада дем алуу кыймылдары
көбүрөөк болуп,
орточо түйүлдүктө убакыттын 30-40% тин түзөт.
Кош бойлуулуктун
акыркы 4 айында
түйүлдүк бир түрдүү
кыймылдарды җасап,
мезгил-мезгили менен эс алат.
Мындай абал
нерв системасынын
җогорулап өнүгүүсүнүн
татаалдыгын көрсөтөт.
Chapter 45 8 to 9 Months (32 to 36 Weeks): Alveoli Formation, Firm Grasp, Taste Preferences
32чи җумага җакын убакытта,
чыныгы ал:веолдук
җе болбосо аба җуткуч клеткалар
өпкөдө өнүгө баштайт.
Алар төрөлгөндөн кийин, 8 җыл
бою калыптанат.
35чи җумада түйүлдүк колу менен
катуу кармайт.
Түйүлдүктүн кандайдыр бир
нерселерге урунушу
бала төрөлгөндөн кийин, анын даам,
татуу каалоолоруна таасирин тийгизет.
Мисалга алсак, энеси суюк пинта
болуп чыгаруучу анис деген затты
тамак ашка колдонгондо,
бала төрөлгөндөн кийин ошол затты
талап кылганын көрсөткөн.
Анис затын билбей төрөлгөн балдар
андан баш тартышкан.
Chapter 46 9 Months to Birth (36 Weeks through Birth)
Түйүлдүк толгоону келтириш үчүн
көп көлөмдөгү эстроген деп аталган
гормонун бөлүп чыгарып,
ошентип түйүлдүк җаңы төрөлгөн
балага айланат.
Мындай кыймыл-аракет җатындын җыйрылуусу менен белгиленип, баланын төрөлүшүнө алып келет.
Мындай кыймыл-аракет җатындын җыйрылуусу менен белгиленип, баланын төрөлүшүнө алып келет.
Уруктануу убагынан баштап
төрөлгөнгө чейинки җана андан кийинки
адам баласынын өнүгүшү абдан активдүү,
көп убакытты талап кылган, татаал процесс.
Азыркы мезгилдеги бул таң калаарлык
процесс җөнүндөгү җаңы ачылыштардан,
түйүлдүк кездеги өнүгүү
адамдын ден-соолугуна
өз таасирин тийгизээрин билдик.
Ошентип, адамдын түйүлдүк мезгилиндеги өнүгүшү җөнүндөгү түшүнүгүбүз кеңейген сайын, адамдын туулганга чейинки җана андан кийинки ден-соолугун чыңдоо дагы мүмкүн болот.
Ошентип, адамдын түйүлдүк мезгилиндеги өнүгүшү җөнүндөгү түшүнүгүбүз кеңейген сайын, адамдын туулганга чейинки җана андан кийинки ден-соолугун чыңдоо дагы мүмкүн болот.