Skip Navigation
The Endowment for Human Development
The Endowment for Human Development
Improving lifelong health one pregnancy at a time.
Donate Now Get Free Videos

Multilingual Illustrated DVD [Tutorial]

The Biology of Prenatal Development




जन्मपूर्व विकासको जैविकी

.नेप [Nepali]


National Geographic Society This program is distributed in the U.S. and Canada by National Geographic and EHD. [learn more]

Choose Language:
Download English PDF  Download Spanish PDF  Download French PDF  What is PDF?
 

The Embryonic Period (The First 8 Weeks)

Embryonic Development: The First 4 Weeks

Chapter 3   Fertilization

जीवविज्ञानको दृष्टिले "मानव विकास निषेचनको अवधिदेखि सुरु हुन्छ," जब एक स्त्री र एक पुरुष प्रत्येकका आफ्नै २३ क्रोमोजोमहरुको समागम हुन्छ उनीहरुका प्रजनन कोषहरुको मिलनमार्फत् ।

एक स्त्रीको प्रजनन कोषलाई सामान्यतया "अण्ड" भनिन्छ तर वास्तवमा यसलाई उकाइट भनिन्छ ।

त्यसैगरी, एक पुरुषको प्रजनन कोष लाई "वीर्य" का रुपमा अधिकांशले बुझ्छन् तर यसको वास्तविक शब्द स्पर्माटुजुन हो ।

एक महिलाको अण्डाशयबाट उकाइट निस्किएपछि ओभुलेसन नामको प्रक्रिया, जसमा उकाइट र स्पर्माटुजुनको मिलन हुन्छ बीजबाहिनी नलीहरुमध्येको एउटामा, यो नलीलाई सामान्यतया फेलोपियन ट्युब भन्ने गरिन्छ ।

बीजबाहिनी नलीहरुको सम्बन्ध महिलाको अण्डाशयसित र त्यहाँबाट पाठेघर वा डिम्बाशयसित हुन्छ ।

परिणामतः निस्कने एककोषीय भ्रुणलाई जाइगोट भनिन्छ, जसको अर्थ "एकापसमा जोडिएको" भन्ने हुन्छ ।

Chapter 4   DNA, Cell Division, and Early Pregnancy Factor (EPF)

जाइगोटका ४६ क्रोमोजोमहरुले प्रतिनिधित्व गर्छ एउटा फरक पहिलो संस्करण एक नयाँ व्यक्तिको पूर्ण जेनेटिक ब्लुप्रिन्टको । यो मुख्य योजना बसेको हुन्छ कडा रुपमा बेरिएको मोलेकुलसमा जसलाई डीएनए भनिन्छ । यसमा समाहित हुन्छ निर्देशनहरु कसरी हुने विकास पूरा शरीरको भन्ने विषयमा ।

डीएनए मोलेकुलस एउटा बटारिएको भर्याङ झैं हुन्छ जसलाई अंग्रेजीमा डबल हेलिक्स पनि भनिन्छ । भर्याङका खुड्किलाहरु बनेका हुन्छन्, जोडा मोलेकुलस, वा आधारहरुबाट जसलाई गुआनिन, साइटोसाइन, एडेनाइन र थाइमाइन भनिन्छ ।

गुआनिनको जोडा साइटोसाइनसित मात्र हुन्छ, र एडेनाइनको थाइमाइनसित । प्रत्येक मानव कोषमा समाहित हुन्छन् झण्डै ३ खर्ब यस्ता आधार जोडाहरु ।

एउटा सिंगो कोषको डीएनए मा यति धेरै सूचना समाहित हुन्छन् कि यदि त्यसलाई हामी अक्षरमा छाप्ने हो भने, हरेक आधारका पहिलो अक्षरमात्र राख्नलाई पनि आवश्यक हुन्छ, १५ लाख पृष्ठ अक्षरहरुको !

यदि टुप्पोबाट टुप्पो मिलाएर राख्ने हो भने, एउटा सिंगो मानव कोषको डीएनएको नाप ३ १/३ फिट वा एक मिटर हुन्छ ।

यदि हामीले बेरिएका सबै डीएनएलाई निकाल्यौं भने एक वयस्कका १ खर्ब कोषहरुको, तब यो लामो हुनेछ ६३ अर्ब माइलभन्दा बढी । यति दूरीमा पृथ्वीबाट सूर्यसम्म र फर्केर पुनः पृथ्वीमा पुग्न सकिन्छ ३४० पटक ।

निषेचनको झण्डै २४ देखि ३० घण्टापछि, जाइगोटले पहिलो कोष विभाजन पूरा गर्छ । मिटोसिस प्रक्रियाको माध्यमबाट, एउटा कोष दुइवटामा विभाजन हुन्छ, दुइवटा चारवटामा, र यसैगरी क्रमशः ।

निषेचन सुरु भएको छिटोमा २४ देखि ४८ घण्टामा, गर्भ रहे नरहेको पुष्टि गर्न सकिन्छ एउटा हार्मोन पत्ता लगाएर आमाको रगतमा रहेको "अर्ली प्रेगनेन्सी फ्याक्टर" नामको ।

Chapter 5   Early Stages (Morula and Blastocyst) and Stem Cells

निषेचनपछिको ३ देखि ४ दिनसम्ममा भ्रुणको विभाजित कोषहरुले एउटा गोलाकार आकृति धारण गर्छ र त्यो भ्रुणलाई भनिन्छ मोरुला ।

४ देखि ५ दिनसम्ममा, एउटा छिद्र यो कोषहरुको बलभित्र बन्छ र यो भ्रुणलाई त्यसपछि भनिन्छ ब्लास्टोसाइस्ट ।

ब्लास्टोसाइस्टभित्रका कोषहरु लाई भनिन्छ भित्री कोष पुञ्ज र यसले बनाउँछ टाउको, शरीर र अन्य संरचना मानव विकासका लागि आवश्यक ।

भित्री कोष पुञ्ज भित्रका कोषहरु लाई एम्ब्रायोनिक स्टेम सेल्स भनिन्छ किनभने तीसित क्षमता हुन्छ निर्माण गर्ने प्रत्येक कोषबाट २०० भन्दा बढी प्रकारका कोष मानव शरीरमा रहेका ।

Chapter 6   1 to 1½ Weeks: Implantation and Human Chorionic Gonadotropin (hCG)

गर्भनलीबाट मुनि यात्रा गरिसकेपछि, पहिलो भ्रुणले आफूलाई प्रविष्ट गराउँछ आमाको गर्भाशयको भित्री भित्तामा । प्रविष्टकरण भनिने यो प्रक्रिया ६ दिनमा सुरु हुन्छ र निषेचनको १० देखि १२ दिनपछि सकिन्छ ।

विकसित भ्रुणका कोषहरुबाट एउटा रागरसको उत्पादन हुनथाल्छ जसलाई ह्युमान कोरियोनिक गोनाडोट्रोनि वा एचसीजी भनिन्छ, अधिकांश गर्भ परीक्षणमा यो पदार्थ खोजिने गरिन्छ ।

एचसीजीले मातृ रागरसहरुलाई निर्देशित गर्छ सामान्य रजस्वला चक्रलाई रोक्न, जसबाट गर्भावस्थालाई जारी राख्न सकिन्छ ।

Chapter 7   The Placenta and Umbilical Cord

बीजारोपणपछि, ब्लास्टोसाइस्टको छेउमा रहेका कोषहरुले साल नाम गरेको ढाँचालाई उठाउँछ, जसले सीमाको रुपमा काम गर्छ आमा र भ्रुणको वितरण प्रणालीको ।

सालले आमाबाट वितरण गर्छ अक्सिजन, पौष्टिक आहार, रागरस, र उपचार विकासको क्रममा रहेको मानवलाई, काम नलाग्ने पदार्थहरुलाई हटाउँछ; र मातृरक्तलाई मिसिनबाट जोगाउँछ भ्रुण र फिटसको रगतमा ।

सालले पनि रागरस उत्पादन गर्छ र भ्रुण अनि फिटसको शरीरको तापक्रम कायम राख्छ आमाको भन्दा अलि बढी हुने गरी ।

सालले सञ्चार गर्छ विकासोन्मुख मानवसित नाभिनालका स्नायुहरुबाट ।

सालको जीवन रक्षा क्षमताको तुलना आधुनिक अस्पतालहरुमा पाइने सघन उपचार कक्षसित गर्न सकिन्छ ।

Chapter 8   Nutrition and Protection

एक हप्तासम्ममा, भित्री कोष पुञ्जका कोषहरु दुइ पत्रमा परिणत हुन्छन् जसलाई भनिन्छ हाइपोब्लास्ट र एपिब्लास्ट ।

हाइपोब्लास्टले उठान दिन्छ योक साकलाई, जुन एउटा ढाँचा हो जसबाट आमाले पौष्टिक आहारहरु आपूर्ति गर्छ प्रारम्भिक अवस्थामा रहेको भ्रुणलाई ।

एपिब्लास्टका कोषहरुले निर्माण गर्छन् एम्नियोन नामको एउटा मेम्ब्रेन, जसभित्र भ्रुण र पछि फिटस नजन्मिएसम्म विकास हुन्छ ।

Chapter 9   2 to 4 Weeks: Germ Layers and Organ Formation

झण्डै साढे दुइ हप्तासम्ममा, एपिब्लास्टले निर्माण गर्छ ३ विशेष किसिमका मसिनो जाली, वा बीजाणु पत्र, जसलाई भनिन्छ इक्टोडर्म, एन्डोडर्म, र मेसोडर्म ।

इक्टोडर्मले बढाउँछ थुप्रै ढाँचाहरुलाई जसमा सामेल छन् मस्तिष्क, मेरुदण्ड, स्नायु, छाला, नङहरु, र कपाल ।

एन्डोडर्मले उत्पादन गर्छ रुपरेखा श्वासप्रश्वास प्रणालीको र पाचन क्षेत्र, अनि उत्पन्न गर्छ अंशहरु महत्वपूर्ण अंगका जस्तै पित्ताशय र पाचक ग्रन्थी ।

मेसोडर्मले निर्माण गर्छ मुटु, मृगौलाहरु, हाडहरु, कमलो हाड, मांसपेशीहरु, रक्त कोषहरु, र अन्य ढाँचाहरु ।

तीन हप्तासम्ममा मस्तिष्क तीन प्राथमिक भागमा विभाजित हुन्छ जसलाई अग्रमस्तिष्क, मध्यमस्तिष्क, र पछाडिको मस्तिष्क भनिन्छ ।

श्वासप्रश्वास र पाचन प्रणालीको विकास पनि हुने क्रममा हुन्छ ।

जब पहिलो रक्त कोष योक साकमा देखिन्छ, रक्त वाहिनीको निर्माण हुन्छ भ्रुण भरी, र नली आकारको मुटु देखापर्छ ।

झण्डै लगत्तै, तीब्र गतिमा बढिरहेको मुटु आफैमा लपेटिन्छ यसै क्रममा अलग्गै कक्ष विकास हुन थाल्छ ।

मुटु धड्किन थाल्छ तीन हप्ता र एक दिनपछि निषेचनको ।

वितरण प्रणाली शरीरको पहिलो त्यस्तो प्रणाली, वा सम्बन्धित अंगहरुको समूह हो, जसले पूर्णरुपमा सञ्चालन हुने अवसर पाउँछ ।

Chapter 10   3 to 4 Weeks: The Folding of the Embryo

तीन र चार हप्ताको बीचमा, शरीर योजना देखापर्छ यस क्रममा मतिष्क, मेरुदण्ड, र भ्रुणको मुटु सजिलै पहिचान गर्न सकिन्छ योक साकसहित ।

तीब्र गतिको विकासका कारण लपेटिने क्रम सुरु हुन्छ सापेक्षित रुपमा चौडा भ्रुणको । यो प्रक्रियाले समावेश गर्छ योक साकको केही भागलाई भित्री पत्रमा पाचन प्रणालीको र निर्माण गर्छ छाति र पेटका खाली ठाउँ विकासोन्मुख मानवको ।