Skip Navigation
The Endowment for Human Development
The Endowment for Human Development
Improving lifelong health one pregnancy at a time.
Donate Now Get Free Videos

Multilingual Illustrated DVD [Tutorial]

The Biology of Prenatal Development




جنم کان اڳ وڪاس جي جیو- ودیا

.سندھی [Sindhi]


National Geographic Society This program is distributed in the U.S. and Canada by National Geographic and EHD. [learn more]

Choose Language:
Download English PDF  Download Spanish PDF  Download French PDF  What is PDF?
 

Chapter 1   Introduction

‏اھڙي جاندار پرڪریا جنھن ذریعي واحد جیؤ خاني وارو انساني بیضو ‏وڌي وڃي ١٠٠ کرب جیو خانن وارو سا ماٹل بالغ تیار ٿئي ٿو ‏اھا سچ پچ قدرت جي حیرت ۾ و جھندڙ لیلا آھي

‏کوجنا ڪندڙن کي ھاٹي ڄاڻ آھي تہ بالغ انسان جو سریر ‏جیڪي عام جام کم ڪاریون کري ٿو ‏- - - گرﭚ دؤران ۽ اڪثر جنم کان اڳ ‏بنیاد پوي ٿو

‏جنم کان اڳ وڪاس جو عرصو ‏جنھن کي تیارين جو عرصو سڏیو وڃي ٿو ‏تنھن دؤران اُسرندڙ انسان ‏انیڪ صورتون اختیار ڪري ٿو ‏۽ ڪیترا ھنر پرائي ٿوجِن جي ‏جنم بعد زندہ رھڻ لاءِ ضرورت پوي ٿي

Chapter 2   Terminology

‏انسانن ‏۾ گرﭚ جو مُدو لڳ ڀڳ ٣٨ ھفتا آھي ‏جنھن جي ڳٹپ گرﭚ ڌارڻ ڪرڻ کانوٺي ‏جنم تائین ٿیندي آھي

‏گرﭚ ڌارڻ ڪرٹکانپوءِ پھریَنِ اٺن ھفتن ۾ ‏وڌندڙېار کي اَنسُ یا سڏجي ٿو ‏جنھن جي معني' آھي ‏"اندر وڌندڙ" ‏اِن عرصي کي حصل جو مدو سڏبو آھي ‏جنھن د‏‏ؤران انساني سریر جا ‏گھٹا وڏا بدني سرشتا ٺھنِ ٿا

‏اٺ ھفتا پورا ٿیڻ کانوٺي گرڀ جو مُدو پورو ٿیڻ تائین ‏وڌندڙ اِنسان کي ساماٹیل گرڀ یا سڏیو ویندو آھي ‏جنھن جو مطلب آھي " اَڻ جاول ېار" ‏سامل ٹیل گرڀ جي اِن مُدي دؤران ‏بدن جو وڪاس ٿیندو آھي ۽ انجا سرشتا ڪم ڪرڻ لڳندا آھن

‏حَمل جي اؤسر جي الڳ الڳ دؤرن جو مدو ‏گرڀ ڌارڻ ڪرڻ کانوٺي لیکبو آھي

The Embryonic Period (The First 8 Weeks)

Embryonic Development: The First 4 Weeks

Chapter 3   Fertilization

‏جیو ودیا جي ېولي ءَ ۾ چئجي ‏اِنسان جو وڪاس گرڀ ڌارڻ ڪرڻ کانوٺي شروع ٿئي ٿو ‏جڏھن مر۽ عورت ‏ېنھین جا ٽیویہ ٽیویہ مؤروثي جُزا ‏پیدائشي سگھہ وارن جیو خانن وسیلي پاٹ۾ ملن ٿا

‏عورت جي پیدائش ڪندڙ جیو خاني کي، عام طور بیضو یا آنو سڌجي ٿو ‏پرانلاءِ درست لفظ آھي تخم خانو

‏انریت، مرد جي پیدائش ڪندڙ جیو خاني کي ‏عام طور ویرج سڏجي ٿو ‏پر اِنلاءِ بھتر نالو آھيِ ڄم جزو

‏عورت جي انڊي داني ءَ مان بیضي جي روپ ۾ تخم خانو نِڪرڻ بعد ‏جنھن کي آنو نِڪرڻ پر ڪریا سڏجي ٿو ‏ڄم جُزو۽ تخم خانو ‏ېچیداني ءَ جي ڪنھن ھڪ نلي ءَ ۾ ‏ھن کي عام طور فلوپیون ٽیوبس سڏیو وڃي ٿو

‏ېچیداني ءَ جون نلیون عورت جي انڊیدانین کي ‏ېچیداني ءَ سان ڳنڊین ٿیون

‏ان مان واحد جیو خاني وارو گرڀ ٺھي ٿو جنھن کي زاگوٿ سڏجي ٿو ‏جنھن جي معني' آھي ''ڳنڍیلُ یا جُڙیل"

Chapter 4   DNA, Cell Division, and Early Pregnancy Factor (EPF)

‏زاکوٿ ۾ مؤروثي جُزا ٿیندا آھن ‏جیکي نئین ڇمندڙ ېارجي ‏مڪمل نسُلي بنیاد جو نقشو ڏنل ھوندو آھي ‏اِھو سڄو بیدائشي خاڪو ‏ڪڻنِ ۾ ویڙھیل ھوندو آھي جن کي ڊي۔ این۔ اي۔ سڏیو ویندو آھي ‏اُنھن ۾ آھي ھداتیون ڏنل آھن، جن موجب ‏سڄي بدن جو وڪاس ٿئي ٿو۔

‏ڊي۔ این۔ اي جا ڪڻ مڙیل ڏاکڙ جیان ھوندا آھن ‏جن کي ېٽي ڏاڪڻ ڊبل ھیلِڪس ڇئجي ٿو۔ ‏ڏاڪٹین جا ڏاڪا ېن ېن ڪڻن جا ٺھیل آھن ‏جن کي سڏجي ٿو بُڻ بنیاد ‏اھي آھن

‏سان ‏۽ جوڙو ٺاھیندو آھي ‏ھر ھڪ انساني جیو خاني ۾ تخمیني طور ٿي بلین ‏بنیادي جوڙا آھن

‏ھڪ جیو خاني جي ڊي۔ این۔ اي ۾ ایتري ڄاڻ سمایل آھي ‏جو ان کي جیڪڏھن لکیل لفظن ۾ بیان ڪجي ‏۽ ھرھڪ بنیادي جوڙي جو فقط پھریون حرف بہ لکیو وڃي ‏تہ پندرھن لکن کان وڌیڪ صُفحن جي ضرورت ڀوندي!

‏سو بہ جڏھن ھڪ پچاڙي ءَ کان ېي ءَ پچاڙي ءَ تائین ڪجي۔ ‏ھڪ انساني جیو خاني جي ڊي۔ ڍین۔ اي۔ جي ماپ٣۔٣/١ فوٽ ‏یا ھڪ میٽر آھي

‏جیڪڏھن اسان ھڪ انسان جي ١٠٠ کرب جیو خانن جي ‏سڀني ویڙھیل ڊي۔ این۔ اي کي ڊگھو ڪیون ‏تہ اُن ھن جي ڊیگھہ ٦٣ کرب ملین کان وڌیڪ ٿیندي ‏اِھو مفاصلو ڀرٿوي ءَ کان سج تائین اوٽ موٽ ‏ دفعن جیترو ٿیندو

‏گرڀ ڌارڻ ڪرڻ کانپوءِ لڳ ڀڳ ڇووھین کان ٽیھن ڪلاڪن ۾ ‏زائگوٿ ۾ جیون خاني جي پھرین ورڇ ٿئي ٿي ‏مائٽِوسِیسِ نالي ورڇ جيِ پرڪریا ۾ ‏ھڪ جیو خانوېن ۾ ڀوءِ چئن چھن ۾ ورھائجي ٿو

‏گرڀ ڌارڻ ڪرڻ کانپوءِ چوویھن کان اٺیتالین ڪلاڪن اندر ‏ھڪ ھارمون جاچڻ سان گرڀ ڌارڻ جي پڪ ڪري سگھجي ٿي ‏جنھن کي شروعاتي گرڀ ڌارڻ جو جُزو سڏجي ٿو، جیڪو ماءُ جي رتُ ۾ ھوندو آھي۔

Chapter 5   Early Stages (Morula and Blastocyst) and Stem Cells

‏گرب ڌارڻ ڪرڻ کانپوءِ ٽن کان چئن ڌینھن ۾ ‏گرب جا ورھائجندڙ جیو خانا گول آڪار ڌارڻ ڪندا آھن ‏۽ تڏھن گرڀ کي مورُلا چئبو آھي

‏چئن کان پنجن ڏینھن اندر جیو چانن جي اِن بال ۾ خال ٺھندو آھي ‏۽ اُن وقت گرڀ کي بلاستوسیسٽ چئبو آھي

‏بلاستوسیسٽ جي اندر جیڪي جیو خانا آھن ‏اُنھن کي اندورني جيو خانن جو میڙُ چئبو آھي ‏اُن مان مٿو، سریر ۽ ېیا عضوا ٺھندا آھن ‏جیڪي انسان لاءِ اھم آھن

‏اندروني جیو خانن جي میڙ جیڪي جیو خانا ھوندا آھن ‏تن کي گرڀ جا بنیادي جیو خانا سڏیو ویندو آھي چو جو اُھي ‏ېہ سؤ کان وڌیڪ قسمن جا جیو خانا ٺاھي سگھن ٿا ‏جیڪي اِنسان جي سریر ۾ ھوندا آھن

Chapter 6   1 to 1½ Weeks: Implantation and Human Chorionic Gonadotropin (hCG)

‏ېچیداني ءَ جي نلي ءَ مان لنگھڻ کانپوءِ ‏شروعاتي گرڀ، پاٹکي جوڙي ڇڏیندو آھي ‏ماءُ جي ېچیدانی ءَ جي اندرین دیوار سان ‏اِن پرڪریا کي ېج پوڻُ سڏبو آھي، جیڪا، گرڀ ڌارڻ بعد چھِن ڏینھن اندر ‏شروع ٿئي ٿي ۽ ڏھن کان ېارھن ڏینھن ۾ پوري ٿئي ٿي

‏و ڌندڙ گرڀ جا جیو خانا بورمون پئدا ڪرڻ لڳندا آھن ‏جن کي ایچ۔ سي۔ جي سڏیو ویندو آھي ‏اِھو پدارٿ، گرڀ جي پڪ ڪرڻ جي جاچ ۾ ملندو آھي

‏ایچ۔ سي۔ جي۔ ماءُ جي ھارمونس کي ھدایت ڏیندو آھي ‏تہ عام رواجي ماھواريءَ جو سرشتو روکي ڇڏيِنِ ۔ ‏جیئن گرڀ قائم رھي

Chapter 7   The Placenta and Umbilical Cord

‏بجُ ڇٽجڻ بعد ‏بلاسٽو سیسٽ جي گھیري ۾ آیل جیو خانا ‏اھڙي بناوت جوڙین ٿا جنھن کي گرڀ جي اؤر چئبو آھي ‏جیڪا ماءُ ۽ گرڀ جي سرشتن وچ ‏۾ ‏ڳانڍایو قائم ڪري ٿي

‏اھا اؤر، ماءُ جي آڪیسیجن، خورشمند جُزا، ‏ھارمونس ۽ دوائون وڌندڙ جیو کي پھچائي ٿي، ‏سڄو اخراج ېاھر نیڪال ڪري ٿي ‏۽ ماءُ جي رت کي گرڀ جي خون سان ‏ملڻ کان روڪي ٿي

‏اؤر مان بہ ھارمونس پئدا ٽین ٿا ‏جیڪي گرڀ جو گومي پد قائم رکن ٿا ‏۽ اُھو ماءُ جي گرمي پد کان ٿورو وڌیڪ ھوندو آھي

‏گرڀ جي اؤر وڪاس ڪندڙ جیو سان ‏ناڙي وسیلي لڙہ وچڙ قائم ڪري ٿي

‏جیؤ کي قائم رکڻ جي اؤر جي قابلیت کي ‏جدید اسپتالی جي آي۔ سي۔ یو۔ سان ڀیٽي سگھجي ٿو۔

Chapter 8   Nutrition and Protection

‏ھڪ ھفتي اندر ‏اندروني جیو خانن جي میڙ جا خانا ‏ېہ تھہ ٺاھین ٿا جن کي ‏ھائپوبلاسٽ ۽ ‏ایپیبلاسٽ سڏجي ٿو۔

‏ھائپوبلاست مان ٺھي ٿي ‏ھڪ بیضوي ٿیلھي ‏جنھن ذریعي ‏ماءُ پنھنجي شروعاتی گرپ کي ‏خورشمند جزا پھچائي ٿي

‏ایپیبلاسٽ جیو خانن مان ‏ایمنیئن نالي پردو ٺھي ٿو ‏جنھن جي اندر ‏شروعاتي گرڀ ‏بعد ۾ ساماٹیل گرڀُ جنم تائین وڌي ٿو

Chapter 9   2 to 4 Weeks: Germ Layers and Organ Formation

‏لڳ ڀېگ اڍائي ھفتن اندر ‏ايپيبلاسث ثي مخصوص ‏ماس۔ تنتوُ ٺاھيندو آھي ‏ياتھ تيار ڪندو آھي ‏جن کي ايڪٽو ڊرم ‏اينڊؤڊرم ‏۽ ميسوڊرم مان ٺھن ٿا

‏ائڪٽوڊرم مان ٺھن ٿا ‏ڪيترائي انگ ‏جن ۾ ‎شامل آھي دماغ ‏ڪِر نگھو ‏نسون ‏چمڙي ‏ننھن ‏۽ واز

‏اينڊوڊرم مان، ساھ جي سرشتي ۽ ‏ھاضمي واري سرشتي جواندريون تہ تيار ٿئي ٿو ‏۽ نھن ٿاېيا وڏا عضوا ‏جھڙوڪ: جيرو ‏۽ پينڪريئاس يعني لب لبہ

‏ميسوڊرم مان ٺھن ٿا دل، ‏بُڪيون ‏ھڏا ‏ڪچڙا ڪنڊا ‏مُشڪون ‏رُت جا خانا ‏۽ ېيا انگ

‏ٽن ھفتن ۾ ‏دماغ ٽن بنيادي حصن ۾ ورھا ئجندو آھي ‏جن کي اگيون مغز ‏و چون مغز ‏۽ پٺیون مغز سڏبو آھي

‏ساہ جي سرشتي ۽ ھاضمي واري سرشتي ‏جو وڪاس بہ ھلندو رھندو آھي

‏جڏھن ھن شروعاتي رت جا خانا ‏بیضوي ٿیلھيءَ ۾ ظاھر ٿیندا آھن ‏تڏھن سڄي گرڀ ۾ ‏رت جون نسون ڦھلجي ویندیون آھن ‏۽ نليءَ جھڙي دل ظاھر ٿیندي آھي

‏ترت پوءِ ‏تڪثرو وڌندڙ دل ‏ظاھر ٿیڻ لڳندي آھي ‏جو دل جا الڳ الڳ خانا ‏ٺھن لڳندا آھن

‏گرڀ ڌارڻ ڪرڻ کان ‏ٽي ھفتا ۽ ھڪُ ڌینھن پوءِ ‏دل دڙڪڻ لڳندي آھي

‏سڀ کان پھریون بدني سرشتو آھي تنتي سرشتو ‏یا اُن سان جُڙیل عضوا ‏جیڪي ڪم ڪرڻ شروع ڪن ٿا

Chapter 10   3 to 4 Weeks: The Folding of the Embryo

‏ٿئین ۽ چوٿین ھفتي وچ ۾ ‏بدن جو نقشو تیار ٿیڻ ٿو لڳي ‏جن ھن دماغ ‏ڪرنگھي جي ھڏي ‏۽ گرڀ جي دل ‏سئولائيءَ سان سڃاٹڀ ۾ ٿا اچن ‏۽ بیضوي ٿیلھيءَ لڳ نظر ٿا اچن

‏تڪڙي وڪاس جي ڪري ‏گرڀ تراکڙو بٹجي ٿو ‏اِن پرڪریا ۾ ‏بیضري ٿیلھيءَ جي ھڪ حصي مان ‏ھاضمي واري سرشتي جو ‏اندریون تہ ٺھي ٿو ‏۽ تیار ٿئي ٿي ڇاتي ‏۽ پیٽ جي کڏ ‏وڏندڙ انسان جي

Embryonic Development: 4 to 6 Weeks

Chapter 11   4 Weeks: Amniotic Fluid

‏چوٿین ھفتي ۾ ‏گرڀ جي چؤڌاري ھڪ پردو ویڙ ھجي ٿو ‏جنھن جي چؤڌاري پاٹیٺ ڀریل ٿي ھجي، ‏اِھا پاٹیٽ، جنھن کي ‏ایمنِیئوٽِڪ پاٹیٽ سڏجي ٿي ‏اھا گرڀ جي ضربجڻ کا حفاظت ڪري ٿي

Chapter 12   The Heart in Action

‏دلَ ھاڻي ھڪ منٽ ۾ ١١٣ دفعا ڌڙڪي ٿي

‏ڏسندا تہ دل ھاڻي ڪيئن رنگ ٿي بدلائي ‏جڏھن ھر ھڪ ڌڙڪن سان دل جي ھر ھڪ خاني ۾ داخل ٿئي ٿي ۽ ېاھر نڪري ٿي۔

‏دل، جنم کان اڳ ۾ لڳ ڀڳ ‏پنج سؤ چالیہ لک دفعا ڌڙڪي ٿي ‏۽ اسي ورھین جي ڄمار خؤران ‏ٽي ڌھائي ېہ کرب ڀیرا ڌڙڪي ٿي

Chapter 13   Brain Growth

‏دماغ جو تڪڙو وڪاس اِن مان ظاھر آھي ‏تہ اڳئین مغز ‏وچین مغز ‏۽ پُٺئین مغز جي صورت بدلجي ٿي

Chapter 14   Limb Buds

‏مٿین ۽ ھیٺین عُضون جو وڪاس شروع ٿئي ٿو ‏جڏھن چئن ھفتن ۾ عضون جون مکڙیون ظاھر ٿین ٿیون

‏اِن وقت چمڙي شِفافُ ھوُندي آھي ‏ڇاڪاڻ تہ انجو ھڪڙو باریڪ تہ ھوندو آھي

‏جیئن جیئن چمڙي ٿلھي ٿیندي آھي ‏اُھا شفاف نہ رھندي آھي ‏اِنجو مطلب اِھو ٿیو ھاٹي اسان اندروني عضون جو وڌڻُ ‏فقط ھڪ ېیو مھنو ڌسي سگھنداسین